Ομιλία του Αναπληρωτή Υπουργού Ανάπτυξης & Επενδύσεων κ. Νίκου Παπαθανάση στην Ολομέλεια της Βουλής, επί του Νομοσχεδίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις (4 Μαρτίου 2021):
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, σήμερα με τη σημερινή συζήτηση και με την ψήφιση αργότερα το βράδυ κατ’ ουσίαν ολοκληρώνεται μια συζήτηση που για εμάς στη Νέα Δημοκρατία ξεκίνησε πραγματικά πριν την ανάληψη της διακυβέρνησης. Είχαμε, λοιπόν, από τότε αποφασίσει ότι θα φέρουμε πέραν των άλλων μεταρρυθμίσεων και μία αλλαγή στο πλαίσιο του ν. 4412, δηλαδή του νόμου που καθορίζει τις διαδικασίες για τις δημόσιες συμβάσεις, βλέποντας κατ’ ουσίαν το τι θα παραλαμβάναμε τον Ιούλιο του 2019, σχετικά με την επενδυτική δραστηριότητα στην Ελλάδα.
Θα μου πείτε, είναι αποδεκτό η πατρίδα μας να είναι ουραγός τον Ιούλιο το 2019 στις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, να είμαστε στο 10% τον Ιούλιο του 2019, όταν όλη η Ευρώπη εκινείτο μεσοσταθμικά στο 22%; Αντιλαμβάνεστε πραγματικά τι σημαίνει μια χώρα να είναι στο 10%, όταν η Ευρώπη είναι στο 22%, στο θέμα της ανεργίας και πώς ερμηνεύεται όλο αυτό το «brain-drain» και το δυναμικό, οι νέες και οι νέοι οι οποίοι έφυγαν από την Ελλάδα για να μπορέσουν να αναζητήσουν δουλειές κάπου αλλού;
Και θα ήθελα ξεκινώντας να σταθώ σε δύο φράσεις του πρώην Υπουργού και Τομεάρχη Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ, του κ. Χαρίτση, που τον εκτιμώ -δεν είναι εδώ αυτή τη στιγμή- ο οποίος είπε ότι ο κόσμος γύρω μας αλλάζει -και πράγματι ο κόσμος γύρω μας αλλάζει- ότι θέλουμε να πατήσουμε και να συνεχίσουμε πάνω στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και ότι ο ν. 4412 έκανε τον κύκλο του πραγματικά και απαιτούνται βελτιώσεις.
Εμείς, όμως, κυρίες και κύριοι, εδώ δεν μιλάμε απλά για βελτιώσεις. Αλλάζουμε τελείως τη λειτουργία του νόμου, μεταφέροντας διατάξεις -αν θέλετε- ενός νόμου ο οποίος ήταν αναποτελεσματικός σε ένα άλλο επίπεδο, για να δημιουργήσουμε ακριβώς αυτή την ταχύτητα, την ευελιξία, κινούμενοι πάντα εντός του ενωσιακού κεκτημένου και χωρίς να κάνουμε καμία έκπτωση στη διαφάνεια.
Και επειδή όλη η συζήτηση εδώ στη Βουλή έγινε για το αν πραγματικά θα απολέσει το δημόσιο τη δυνατότητα του ελέγχου στις δημόσιες συμβάσεις, η απάντηση είναι κατηγορηματικά «όχι». Και θα πρέπει, λοιπόν, να δούμε σε τι διαφωνούμε. Γιατί στη συζήτηση που έγινε το βασικό κομμάτι από την Αντιπολίτευση και αυτά τα οποία ακούσαμε ως αυτή τη στιγμή και στις επιτροπές και στη συνέχεια είναι ότι έχουμε διαφωνία στο αν το δημόσιο πραγματικά θα απολέσει τη δυνατότητα να ελέγχει τις δημόσιες συμβάσεις.
Και επειδή, λοιπόν, αναλύεται -και θα μιλήσω λίγο παρακάτω- ότι το δημόσιο παραμένει κυρίαρχο στην δυνατότητα να ελέγχει τις δημόσιες συμβάσεις και μάλιστα με δικλίδα ασφαλείας, δημιουργούμε πραγματικά ένα ισχυρό καθεστώς, το οποίο θα μπορεί να αποδεσμεύσει δυνάμεις από το δημόσιο και να επικεντρώσει την προσοχή του το δημόσιο επάνω στην ολοκλήρωση των δημοσίων συμβάσεων, επιταχύνοντας τις διαδικασίες.
Και αναφέρθηκε ο κ. Σκανδαλίδης, ο πρώην Υπουργός, στη συζήτηση σχετικά με θέματα διαφάνειας και θα ήθελα στην πορεία να μιλήσω για αυτό.
Έχουμε, λοιπόν, έναν νόμο ο οποίος έχει δουλευτεί κατ’ ουσίαν ένα έτος με τη συγκρότηση διυπουργικής επιτροπής -στην οποία είχα την τιμή να συμμετέχω μαζί με άλλους συναρμόδιους Υπουργούς- και ταυτόχρονα με τη συγκρότηση δύο κατ’ ουσίαν νομοπαρασκευαστικών επιτροπών.
Και εδώ θα πρέπει να συγχαρώ και εγώ από το Βήμα της Βουλής τον καθηγητή κ. Γεώργιο Δελή για την καταπληκτική δουλειά που έκανε και με τη συμμετοχή πραγματικά ειδικών επιστημόνων-καθηγητών που δούλεψαν, έτσι ώστε να δημιουργήσουν αυτό το νέο πλαίσιο.
Θα ήθελα, επίσης, να συγχαρώ και τον εισηγητή της Νέας Δημοκρατίας, τον κ. Μπουκώρο, για την πολύ εμπεριστατωμένη και αναλυτική παρουσίαση όλων των διατάξεων του νόμου.
Και επειδή συζητάμε για τον ν. 4412 που έκανε τον κύκλο του -ήταν ένας νόμος του 2016 που στην ουσία στη συνέχεια άλλαξε τριακόσιες ογδόντα πέντε φορές- ερχόμαστε σήμερα να δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό πλαίσιο, το οποίο πραγματικά συνιστά μεταρρύθμιση. Εξορθολογίζει, απλοποιεί όλες τις διαδικασίες. Με τρεις μόνο λέξεις θα μπορούσαμε να τον περιγράψουμε: Έχουμε δημόσιες συμβάσεις που υλοποιούνται πάντα εντός του ενωσιακού δικαίου με ταχύτητα, διαφάνεια και αποτελεσματικότητα.
Και όταν μιλάμε για διαφάνεια, έχει μεγάλη σημασία να ανοίξουμε την κουβέντα του τι σημαίνει διαφάνεια, γιατί μέσα στις διατάξεις του νόμου μιλάμε για την ηλεκτρονική -αν θέλετε- διαχείριση από 30.000 ευρώ και πάνω. Και εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η διαδικασία αυτή ξεκινούσε από τα 120.000 ευρώ και άνω. Έχουμε δηλαδή -αν θέλετε- διαφάνεια και στα χαμηλότερα επίπεδα των διαγωνιστικών διαδικασιών.
Ανοίγουμε, λοιπόν, έναν δημιουργικό διάλογο που δημιουργεί τη βάση, έτσι ώστε οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις -που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας- να μπορούν πιο εύκολα να συμμετέχουν στους διαγωνισμούς. Γιατί πού θα συμμετάσχουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Στις διαγωνιστικές διαδικασίες άνω των 120.000 ευρώ, όταν με το υφιστάμενο καθεστώς κάτω από τα 120.000 ευρώ λαμβάναμε τρεις προσφορές; Άρα, εδώ ερχόμαστε και λέμε ότι δημιουργούμε το πλαίσιο της διαφάνειας για μικρές επιχειρήσεις να συμμετέχουν σε μικρότερους διαγωνισμούς.
Συμφωνούμε, λοιπόν -νομίζω ότι συμφωνεί και η Αντιπολίτευση σε αυτό- ότι πρέπει να μειώσουμε τη γραφειοκρατία.
Για να δούμε, λοιπόν, γιατί δεν συμφωνήσατε σε κανένα άρθρο; Γιατί η Νέα Δημοκρατία ήρθε το 2016 και συμφώνησε στον ν. 4412; Είναι θέμα αντιμετώπισης των διατάξεων ή απλά θέλετε να εναντιωθείτε σε ένα νομοσχέδιο στο οποίο κι εσείς κατ’ ουσίαν και κατά βάθος συμφωνείτε; Και θα σας αποδείξω το γιατί. Προωθούμε την ευρύτερη χρήση του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού, για να πετύχουμε ανταγωνιστικές τιμές. Πού διαφωνείτε σ’ αυτό, κυρίες και κύριοι της Αντιπολίτευσης;
Επεκτείνεται από 1/9/2021, γιατί εδώ χρειάζεται μία διαδικασία κάποιων μηνών, η υποχρεωτική χρήση των ηλεκτρονικών εργαλείων σε όλες τις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιας σύμβασης άνω των 30.000 ευρώ. Μπορείτε να μου πείτε πού διαφωνείτε στο να έχουμε ηλεκτρονικές διαδικασίες άνω των 30.000 ευρώ;
Περιορίζουμε τις έγχαρτες διαδικασίες. Πού διαφωνείτε στον περιορισμό των έγχαρτων διαδικασιών; Γιατί δεν το λέτε; Πείτε ότι συμφωνούμε σε αυτό και διαφωνούμε, ξέρω εγώ, μόνο στο 219.
Συνεχίζουμε, λοιπόν, με τις εθνικές κεντρικές αγορές. Ακούστε, οι μεγάλες προμήθειες για το ελληνικό δημόσιο «τρέχουν» από τις εθνικές κεντρικές αγορές. Πού διαφωνείτε, λοιπόν, στο ότι πρέπει να έχουμε κεντρικό προγραμματισμό των εθνικών κεντρικών αγορών και να δημοσιεύουν ετήσιο προγραμματισμό προμήθειας αγαθών που δεν προεβλέπετο στον ν. 4412; Πού διαφωνείτε;
Επίσης, απλοποιούμε τις διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Εγγράφου Σύμβασης, κάτι που είναι τυπικό, αλλά δεν υπήρχε και το κάνουμε, έτσι ώστε να υπάρχουν οι κανόνες.
Ας δούμε τώρα τι περιορίζουμε, χωρίς καμμία έκπτωση στη διαφάνεια και στις διαγωνιστικές διαδικασίες. Πού διαφωνείτε να υπάρχει ένα στάδιο, όταν υπάρχει η χαμηλότερη τιμή; Πείτε μου, πού διαφωνείτε; Αφού ούτως ή άλλως ελέγχεται στο τέλος από την επιτροπή διαγωνισμού. Και πού διαφωνείτε τα τρία στάδια να μειωθούν σε δύο, όταν έχουμε τη βέλτιστη τιμή που έχει σχέση με την ταχύτητα της διαγωνιστικής διαδικασίας;
Επιπλέον, μειώνουμε την υπερβολική τυπικότητα. Γνωρίζετε ότι για ένα κόμμα κ.λπ. είχαμε μειοδοτικές διαδικασίες που λόγω της τυπικότητας έχανε τον διαγωνισμό ο έχων τη χαμηλότερη τιμή. Και βεβαίως, η διευθύνουσα υπηρεσία -και σ’ αυτό εδώ θα πρέπει να σταθούμε- δεν θα απολέσει ποτέ τον έλεγχο της δημόσιας σύμβασης. Αυτό ήθελα να το απαντήσω, γιατί είναι κάτι στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Σκανδαλίδης. Δεν μεταφέρεται δημόσια εξουσία σε ιδιώτη, κυρίες και κύριοι, απλά έχουμε μία δικλίδα ασφαλείας, την επιτάχυνση της ποιοτικής κατασκευής ενός έργου. Και μετά, έρχονται -προσέξτε τώρα!- τα δύο σημεία που μπορεί να ελέγξει η δημόσια διοίκηση και να επιβάλει ποινές. Έχετε δύο υπεύθυνους που μπορείτε να ελέγξετε στην πορεία, και τον ιδιώτη που θα κάνει τον έλεγχο, αλλά και τον εργολάβο. Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει αυτό.
Όπως σας ανέφερα και στις επιτροπές, είναι πολύ καλύτερα τα πράγματα -κάτι που γνωρίζετε όλοι όσοι έχετε ασχοληθεί και με τα έργα και με τα ιδιωτικά έργα- που σήμερα τον έλεγχο των κτηριακών κατασκευών δεν το κάνουν οι υπάλληλοι της Πολεοδομίας. Γνωρίζατε πώς γινόταν ο έλεγχος με τους υπαλλήλους της Πολεοδομίας και λόγω της υποστελέχωσης. Σήμερα, λοιπόν, τον έλεγχο τον κάνουν οι ελεγκτές δόμησης. Όλοι ξέρουμε ότι έρχεται ο ελεγκτής δόμησης στα θεμέλια, κατά την κατασκευή του σκυροδέματος, αλλά και κατά την ολοκλήρωση της οικοδομής. Είναι ή δεν είναι, λοιπόν, καλύτερο αυτό το σύστημα, διότι το δημόσιο έχει τη δυνατότητα να έρθει και να ελέγξει αν ο ελεγκτής δόμησης έχει κάνει καλά τη δουλειά του, ενώ έχει τη δυνατότητα να ελέγξει και ποιος είναι ο υπεύθυνος για την καλή και ποιοτική κατασκευή του έργου; Επομένως, συζητάμε πράγματα με τα οποία θα έπρεπε να συμφωνούμε εδώ μέσα, γιατί είναι απλή λογική.
Βεβαίως εισάγουμε το θέμα της διαιτησίας άνω των 10 εκατομμυρίων ευρώ. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα ευρωπαϊκό κεκτημένο. Όλες οι χώρες της Ευρώπης έχουν τη διαιτησία. Εμείς, δηλαδή, τι είμαστε; Δεν είμαστε μέλος της Ευρώπης; Δεν θα έπρεπε να έχουμε ένα σύγχρονο εργαλείο, ώστε να μπορέσει το κράτος να επιλύει γρήγορα ένα θέμα και να μας ανεβάσει, αν θέλετε, και στο «Doing Business» και να γίνει η χώρα μας πιο ελκυστική; Δεν πρέπει να το δημιουργήσουμε αυτό, πέρα της εικόνας και των μηνυμάτων που στέλνουμε; Δεν πρέπει να δημιουργήσουμε πραγματικά μία χώρα στην οποία να ξέρει ο επενδυτής, ο όποιος επενδυτής, Έλληνας ή ξένος, ότι μπορεί, εν πάση περιπτώσει, να βρει το δίκιο του με μια μεγαλύτερη ταχύτητα και πάντα με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον;
Ακόμα, εισάγουμε βελτιώσεις και καινοτομίες που προάγουν την αποτελεσματική δικαστική προστασία των οικονομικών φορέων, την απλοποίηση της διαδικασίας, την ταχεία επίλυση των διαφορών και την έγκαιρη ολοκλήρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών. Αυτό είναι η πεμπτουσία όλης της δουλειάς που κάνουμε. Τώρα μιλάμε πάλι για το θέμα της διαφάνειας, γιατί έχει μεγάλη σημασία. Στο σημείο αυτό, λοιπόν, θα επαναλάβω το ρητορικό ερώτημα: Πού διαφωνούμε, όταν δίνεται η δυνατότητα προκαταρκτικών διαβουλεύσεων για διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων υψηλής εκτιμώμενης αξίας; Καλούμε, δηλαδή, την αγορά να πει τις απόψεις της, κάτι που προβάλλει το έργο. Δημιουργεί, αν θέλετε, το περιβάλλον, έτσι ώστε να ελεγχθεί αν το έργο αυτό βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση και βεβαίως να δώσει τη δυνατότητα σε κάποιον που ενίσταται και υπάρχει ένα πρόβλημα να δημοσιοποιήσει το πρόβλημα αυτό. Αυτό δεν είναι υπέρ της διαφάνειας;
Επίσης, δημιουργούμε τη δυνατότητα ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών, κάτι στο οποίο σαφώς θα συμφωνήσετε όλοι, προκειμένου να υπάρχουν οι ίδιοι κανόνες στην αγορά και να μην μπορεί ο κάθε φορέας να δημιουργεί διαφορετικές τεχνικές προδιαγραφές.
Τι άλλο κάνουμε; Ενισχύουμε την επιτροπή και οριζοντίως και καθέτως για τα επανορθωτικά μέτρα. Και σας εξηγώ τι είναι τα επανορθωτικά μέτρα. Όταν κάποιος υποπέσει σε ένα παράπτωμα, πηγαίνει λοιπόν σε μια επιτροπή. Σήμερα αυτή η επιτροπή με τον ν. 4412 είναι τριμελής, όπου συμμετέχουν τρεις γενικοί διευθυντές. Θέλω να σας πω ότι οι γενικοί διευθυντές έχουν καθημερινά άπειρες υποχρεώσεις. Εκεί λοιπόν στοιβάζονται υποθέσεις οι οποίες δεν είναι καν ψηφιοποιημένες.
Μπορεί, δηλαδή, μία εταιρεία να έχει υποπέσει σε ένα παράπτωμα, να μην έχει καταγραφεί πουθενά αυτό το παράπτωμα και να έρθει μία άλλη εταιρεία με το ίδιο παράπτωμα και να πάρει την έγκριση για το ότι μπορεί να προχωρήσει στον διαγωνισμό. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που κάνουμε τώρα; Βάζουμε ως πρόεδρο τον Πρόεδρο κατ’ ουσίαν του ΕΑΑΔΗΣΥ και ένα μέλος από πέντε Υπουργεία. Εκεί, λοιπόν, ψηφιοποιούμε όλες τις υποθέσεις, έτσι ώστε να μπορεί ο οποιοσδήποτε δημόσιος φορέας να βλέπει ότι η εταιρεία «x» έχει αυτό το παράπτωμα, άρα δεν προχωράει, έτσι ώστε να γνωρίζει ο καθένας ότι όποιος έχει υποπέσει σε ένα παράπτωμα δεν μπορεί να συνεχίσει στον διαγωνισμό. Αυτό δεν υπήρχε. Μα, είναι δυνατόν να διαφωνούμε σ’ αυτό το αυτονόητο θέμα; Έχουμε, λοιπόν, μια δημόσια βάση δεδομένων.
Κυρίες και κύριοι, είναι πολλά τα θέματα στα οποία θέλω να αναφερθώ, αλλά θα σταθώ γρήγορα στο θέμα του «e-procurement» και των ηλεκτρονικών καταλόγων. Ας δούμε τι είναι το «e-procurement». Τα χρησιμοποιούν όλα τα κράτη και είναι ένας διαγωνισμός-πλαίσιο, όπου θα είναι αναρτημένα δημοσίως τα προϊόντα, θα είναι απολύτως ελεγχόμενα με δημόσιο έλεγχο και θα μπορεί να μπαίνει μέσα ένας οργανισμός και να παραγγέλνει αυτόματα και να αγοράζει ό,τι θέλει. Διότι αυτά θα είναι προϊόντα ενός δημόσιου διαγωνισμού και θα υπάγονται και στον δημόσιο, αν θέλετε, έλεγχο για το αν αυτά τα προϊόντα είναι ποιοτικά και χαμηλότερα οικονομικά. Τα «e-catalogues» χρησιμοποιούνται σε όλα τα μέλη- κράτη που θέλουν να σέβονται τις διαγωνιστικές διαδικασίες.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, σαφώς έχουμε μιλήσει για τις τροπολογίες και σαφώς στηρίζουμε την παράταση, αν θέλετε, των δημοσιεύσεων των διακηρύξεων του επαρχιακού Τύπου, του περιφερειακού και τοπικού Τύπου. Όμως, ερχόμενοι εδώ, στο σήμερα εν μέσω της πανδημίας και προετοιμαζόμενοι να φτάσουμε στο τέλος αυτής της πανδημίας, πρέπει πραγματικά να έχουμε ετοιμάσει το πλαίσιο, έτσι ώστε να βρεθούμε πολύ γρήγορα στο σημείο απ’ όπου ξεκινήσαμε και πολύ γρήγορα να επιταχύνουμε. Για να το κάνουμε αυτό, δεν φτάνουν τα λόγια. Είμαστε υποχρεωμένοι να φέρουμε και να συνεχίσουμε το μεταρρυθμιστικό έργο. Αυτή ήταν η υπόσχεση του Πρωθυπουργού μας Κυριάκου Μητσοτάκη, αυτό υπηρετεί όλη η Κυβέρνηση και αυτό θα φέρουμε εις πέρας, έτσι ώστε η πατρίδα μας να επιταχύνει πραγματικά και να φέρει πίσω τα παιδιά μας που έχουν φύγει στο εξωτερικό.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Ολόκληρη η Ομιλία στο ακόλουθο link: